Pieter Bruegel starszyNajwybitniejszy malarz niderlandzki XVI w., zwany Chłopskim ze względu na tematykę jego obrazów. Urodzony ok. 1528-30 we wsi Brueghel pod Bredą (?).
Jego życiorys opiera się na niewielu źródłach i dokumentach, w przeciwieństwie do rozległej twórczości, która obejmuje obrazy, rysunki, sztychy, a dzięki sygnaturom i datowaniu jest do pewnego stopnia uporządkowana. Ważne, choć nie zawsze pewne, wskazówki daje książka Karela van Mandera ("Schilderboek", Alkmar, 1604), niderlandzki odpowiednik słynnych "Żywotów" Vasariego. Rok urodzenia zrekonstruowano na podstawie przyjęcia do Bractwa św. Łukasza w Antwerpii w 1551.
Po podróży do Włoch w latach 1552-54 (?) współpracując z wydawcą i drukarzem Cockiem przyłączył się do kręgów humanistów. Jego rysunki były ryte przez Hieronima Cocka, a także Filipa Gelle i Pietera van der Heydena.
Dopiero od 1557 pracował intensywnie jako malarz. Po zawarciu małżeństwa z Meycken Cocke, córką Pietera Cocke van Aelsta, w 1563 roku przeniósł się do Brukseli.
Dopiero od 1557 pracował intensywnie jako malarz. Po zawarciu małżeństwa z Meycken Cocke, córką Pietera Cocke van Aelsta, w 1563 roku przeniósł się do Brukseli.
Jego wczesna twórczość to przede wszystkim rysunki do serii rycin dla wydawnictwa Cocka. W serii wielkich pejzaży, która ukazała się jako sztychy w 1555 roku, wykorzystał swe wrażenia z podróży do Włoch, np. Brzeg rzeki, 1552 (Luwr, Paryż). Krajobraz jest tu widziany z góry, w przestrzennej rozciągłości. Natura sprawia wrażenie ciągle zmieniającej się, brak tu wielkich mas, którymi będzie budować w obrazach "kosmiczne" pejzaże. W rysunkach pejzażowych z Alp śledził zjawiska świetlne.
Jego świat rozszerzył się o ikonografię, której używał Hieronim Bosch, np. Siedem cnót, ok. 1557, podkreślając związki XVI w. z tematyką i tradycją obrazowania ważną dla malarstwa niderlandzkiego. Rozwijanie poszczególnych form, kształtowanie ich na nowo, jak też łączenie w syntezy było typowe dla talentu Bruegela. W jednym z przypisywanych mu obrazów Zatoka morska, 1557 (National Gallery, Waszyngton) nie jest to tylko wycinek krajobrazu, ale całość widziana w organicznym związku.
Jego świat rozszerzył się o ikonografię, której używał Hieronim Bosch, np. Siedem cnót, ok. 1557, podkreślając związki XVI w. z tematyką i tradycją obrazowania ważną dla malarstwa niderlandzkiego. Rozwijanie poszczególnych form, kształtowanie ich na nowo, jak też łączenie w syntezy było typowe dla talentu Bruegela. W jednym z przypisywanych mu obrazów Zatoka morska, 1557 (National Gallery, Waszyngton) nie jest to tylko wycinek krajobrazu, ale całość widziana w organicznym związku.
Od 1559 roku artysta zaczął pomijać literę 'h' w swym nazwisku podpisując obrazy jako "Bruegel".
Szczyt swej twórczości pejzażowej osiągnął w 6 obrazach „Kalendarza”, z których każdy przedstawia dwa miesiące. W rozproszonym świetle pokazał trudno uchwytną atmosferę każdej pory roku i pogody.
W "obrazach-rojowiskach", jak Walka karnawału z postem, 1559 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) Bruegel ukazał "świat na opak", całe błazeństwo i szaleństwa ludzi.
Obrazami Triumf śmierci czy Szalona Małgorzata, ok. 1562-68 (oba Prado, Madryt) kontynuował twórczość Boscha. Pojawiają się tam i w innych obrazach trudne do zniesienia skrajności, żądza mordu, demony, strach.
W obrazie Rzeź niewiniątek w Betlejem, ok. 1565 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) połączył biblijną scenę z krajobrazem i współczesnymi kostiumami. Ok. 1560 dokonał syntezy, np. Krajobraz z upadkiem Ikara, ok. 1558 (Musee Royaux des Beaux-Arts, Bruksela), w którym postacie są zasymilowane z pejzażem pod względem przestrzennym, barwnym i formalnym.
W Krainie pasibrzuchów, 1567 (Alte Pinakothek, Monachium) pojawiły się tendencje moralizatorskie, które malarz doprowadził do zenitu w Przypowieści o ślepcach, 1568 (Museo e Gallerie Nazionali di Capodimonte, Neapol) tak, że obraz stał się powszechnym symbolem duchowego zaślepienia.
Sceny wiejskie, jak: Wiejski taniec i Chłopskie wesele, 1568 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń), rozgrywają się w cieniu szubienic i kół tortur.
W "obrazach-rojowiskach", jak Walka karnawału z postem, 1559 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) Bruegel ukazał "świat na opak", całe błazeństwo i szaleństwa ludzi.
Obrazami Triumf śmierci czy Szalona Małgorzata, ok. 1562-68 (oba Prado, Madryt) kontynuował twórczość Boscha. Pojawiają się tam i w innych obrazach trudne do zniesienia skrajności, żądza mordu, demony, strach.
W obrazie Rzeź niewiniątek w Betlejem, ok. 1565 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) połączył biblijną scenę z krajobrazem i współczesnymi kostiumami. Ok. 1560 dokonał syntezy, np. Krajobraz z upadkiem Ikara, ok. 1558 (Musee Royaux des Beaux-Arts, Bruksela), w którym postacie są zasymilowane z pejzażem pod względem przestrzennym, barwnym i formalnym.
W Krainie pasibrzuchów, 1567 (Alte Pinakothek, Monachium) pojawiły się tendencje moralizatorskie, które malarz doprowadził do zenitu w Przypowieści o ślepcach, 1568 (Museo e Gallerie Nazionali di Capodimonte, Neapol) tak, że obraz stał się powszechnym symbolem duchowego zaślepienia.
Sceny wiejskie, jak: Wiejski taniec i Chłopskie wesele, 1568 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń), rozgrywają się w cieniu szubienic i kół tortur.
Twórczość Bruegela została doceniona jeszcze za życia artysty. Habsburgowie zbierali jego obrazy, stąd wspaniała kolekcja Wiejski taniec w Wiedniu.
Chrześcijańsko-humanistyczna etyka jego prac została wyrażona ponadczasowymi środkami artystycznymi. Obraz Budowa wieży Babel (I), 1563 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) był odczytywany jako ostrzeżenie przed głupotą i zarozumiałością.
W obrazach Bruegela poszukiwano wydarzeń historycznych, czasami je znajdowano. Gdy umarł, 5.09.1569 w Brukseli, pisano, że w swych pracach zawarł „więcej myśli niż malarskiego rzemiosła”.
Dziś sądzimy, że, jak u każdego genialnego twórcy, mamy raczej do czynienia z równowagą. Ważne ogólnoludzkie treści zostały ukazane poprzez sugestywną wizję plastyczną.
Chrześcijańsko-humanistyczna etyka jego prac została wyrażona ponadczasowymi środkami artystycznymi. Obraz Budowa wieży Babel (I), 1563 (Kunsthistorisches Museum, Wiedeń) był odczytywany jako ostrzeżenie przed głupotą i zarozumiałością.
W obrazach Bruegela poszukiwano wydarzeń historycznych, czasami je znajdowano. Gdy umarł, 5.09.1569 w Brukseli, pisano, że w swych pracach zawarł „więcej myśli niż malarskiego rzemiosła”.
Dziś sądzimy, że, jak u każdego genialnego twórcy, mamy raczej do czynienia z równowagą. Ważne ogólnoludzkie treści zostały ukazane poprzez sugestywną wizję plastyczną.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz